Vrhunski profesionalizam u eri tabloida

Centar za istraživačko novinarstvo i UNDP juče su u prostorijama Medija centra u Beogradu organizovali panel diskusiju pod nazivom „Istraživanje istraživačkog novinarstva“, okupivši profesore i studente novinarskih odseka na srpskim univerzitetima, kao i istaknute istraživačke novinare iz Srbije i regiona.

Istraživačko novinarstvo je zanat, možda, u pojedinim trenucima, i umetnost, kojom se može baviti svako ko se pridržava profesionalnih standarda i ko takav posao shvata kao određenu misiju.

Saša Leković,

 

Univerzitet Singidunum

Raspravljalo se o akademskom statusu istraživačkog novinarstva, teorijskim osnovama koje se studentima u ovom polju pružaju i mogućnostima njihove primene u kasnijoj profesionalnoj praksi. Analizirani su dometi istraživačkog novinarskog rada kroz konkretne primere i živu raspravu studenata, novinara i predavača.

“Javnost je naš štit”

Deo panela posvećen teoriji istraživačkog novinarstva nastojao je da osvetli status i različite pristume ovom novinarskom žanru na fakultetima u Srbiji.

Veselin Kljajić, profesor istraživačkog novinarstva u štampi na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu, izneo je mišljenje da je “apsolutna laž” da je svako novinarstvo istraživačko i da se ovom formom može baviti bilo ko budući da to iziskuje niz preduslova među kojima se ističu vrhovni profesionalizam i visoka etička načela.

“Od 60 do 75 odsto ukupnog sadržaja u svim štampanim medijima u Srbiji je čist ili prikriveni pi-ar, tek 25 odsto može da se nazove informativnim, ali ne istraživačkim novinarstvom”, navodi Kljajić uz napomenu da je u “eri tabloidiotizacije”, u kojoj su mediji izloženi političkim i pritiscima izdavača i oglašivača, neophodno institucionalizovati podršku istraživačkom novinarstvu za koje se trenutno dodeljuje samo jedna nagrada godišnje.

Saša Leković, jedan od najpoznatijih istraživačkih novinara u regionu i predavač istraživačkog novinarstva na Fakultetu za medije i komunikacije Univerziteta Singidunum, pružio je sopstveno viđenje ove oblasti kao zanata i, kako je istakao, “u pojedinim trenucima, umetnosti” kojom se može baviti svako ko se pridržava profesionalnih standarda i ko takav posao shvata kao određenu misiju.

“Ponekad se osećam kao trgovački putnik koji prodaje robu koja ne postoji“, rekao je Leković, osnivač zagrebačkog CIN-a, prvog takvog centra u regionu, prisećajući se razvoja istraživačkog novinarstva na ovim prostorima.

Pera Todorović i Rade Drainac pokazuju da istraživačko novinarstvo u Srbiji nije niklo ni iz čega.

Vladimir Barović,

 

Filozofski fakultet u Novom Sadu

Na istoriju domaćeg istraživačkog novinarstva se osvrnuo Vladimir Barović, koji istoimeni predmet predaje na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu, pokazavši na primerima Pere Todorovića i Radeta Drainca da ono nije niklo ni iz čega u Srbiji, odnosno samo iz upoznavanja sa zapadnim iskustvom istraživanja u štampi.

Svi panelisti su se složili da su za kvalitetno i kontinuirano istraživačko novinarstvo neophodni resursi, vreme i novac koji u ovdašnjim uslovima u velikoj meri nedostaju, ali i “zrnce ludila” i osećaj za javni interes budući da je, prema rečima profesora Barovića, “javnost štit” istraživačkog novinarstva.

Kuda idu istraživačke priče?

Istraživačko novinarstvo u praksi su publici približili Aleksandar Đorđević, novinar BIRN-a, Ratko Femić, novinar nedeljnika Novi magazin, Vladimir Radomirović, urednik internet portala Pištaljka i Stevan Dojčinović, urednik CINS-a. Analizirajući posledice do kojih su priče njihovih redakcija dovele, panelisti su se složili da novinarska istraživanja izazivaju reakcije u javnosti, ali ne i pravovremeno reagovanje nadležnih institucija. Ukoliko do njihove reakcije i dođe, po pravilu se vezuju za pogodne političke trenutke koje i tabloidi pripremaju prenoseći priče bez, ili uz jedva vidljivo navođenje autora.

Novinari su govorili i o etičkim dilemama koje se u istraživačkom procesu mogu javiti, poput one da li objaviti priču ukoliko postoji rizik od “haosa u državi”, kako je to formulisao Aleksandar Đorđević, navodeći primer BIRN-ovih saznanja o 55 odsto zastarelih električnih brojila u Srbiji, koja su ipak objavljena.

U ‘eri tabloidiotizacije’, u kojoj su mediji izloženi političkim i pritiscima izdavača i oglašivača, neophodno institucionalizovati podršku istraživačkom novinarstvu.

Veselin Kljajić,

 

Fakultet političkih nauka u Beogradu

Mesto studenata u razvoju istraživačkog novinarstva

Panel diskusija je bila i prilika da studenti žurnalistike na srpskim univerzitetima razmene iskustva rada u studentskim medijima i razgovaraju o mogućnostima bavljenja istraživačkim novinarstvom već na fakultetima.

Uz nedostatak domaće i prevedene literature koje su i profesori pomenuli, kao jedan od ključnih problema naveden je jaz između teorijskog znanja i prakse koju bi fakulteti trebalo da obezbede.

Stefan Janjić i Ana Stanojević, studenti Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i Nišu, urednici studentskog magazina Žurnalist i Studentskog dnevnog lista, rekli su da je istraživačko novinarstvo u njihovim listovima tek ideja koju planiraju da razviju.

Milena Gajić, saradnica Slušaonice 6 i studentkinja Fakulteta političkih nauka u Beogradu, istakla je da studenti svoju emisiju realizuju samostalno i da za to ne dobijaju akademske bodove.

Studentkinja Fakulteta za kulturu i medije Univerziteta Megatrend Ružica Škrbić izrazila je veru u studentsku saradnju koja će omogućiti dostojanstveno bavljenje profesijom u kojoj se nekad, kao u slučaju istraživačkog novinarstva, “reč potpisuje krvlju”.

Zaključak učesnika diskusije je da bi međusobna saradnja mladih novinara, univerziteta i instuticija koje se istraživačkim novinarstvom bave u praksi, dovela do razvoja regrutnog centra neophodnog za njegovo sistemsko unapređenje.

Video snimak Panel diskusije možete pogledati ovde.

Jaz između teorijskog znanja i rada u medijima: Stefan Janjić, Ružica Škrbić, Anđela Milivojević, Ana Stanojević i Milena Gajić