U PIO fondu Srbije niko ne odgovara za greške

Činjenica je da su mnogi korisnici dobili privremena rešenja o penzionisanju zbog toga što u momentu donošenja rešenja nisu bili poznati svi podaci o njihovom stažu i zaradama. Njima je isplaćivan privremeni iznos penzije, a kasnije se, kada su ti podaci prikupljeni, pokazalo da im stvarno pripada manji iznos, zbog čega su morali da vraćaju preplaćeni deo.

Jelica Timotijević, direktor Sektora za odnose sa javnošću PIO fonda potvrđuje da Fond ne vodi evidenciju „greški“, jer se postupak ostvarivanja prava i kontrole, odnosno pokretanja postupaka po utvrđenim propustima, ostvaruje po organizacionim delovima, tako da ne postoje objedinjeni podaci. Greške se često kasno otkriju, tako da nije moguće locirati ni period nastanka greške niti počinioca. Najveći broj propusta napravljen je u periodu kada su se usklađivanja radila ručno, kao i u periodu sankcija, kada su se penzije obračunavale i isplaćivale po Uredbi Vlade Srbije.

Timotijevićeva navodi da Fond preduzima brojne aktivnosti na predupređenju takvih propusta i to jačanjem kontrolne funkcije na nivou organizacionih delova, usavršavanjem aplikacija, ažuriranjem podataka u matičnoj eidenciji i sl. Ona objašnjava da zaposlenima za koje se konstatuje da su napravili grešku sledi disciplinska odgovornost, odnosno novčana kazna, ali pošto su greške najčešće nastale pre više godina, pa i decenija, kao i da je u postupku donošenja svakog rešenja bilo uključeno više izvršilaca i službi, mnogi od „krivaca“, u momentu otkrivanja greške, više nisu zaposleni u Fondu, pa ih je nemoguće kazniti. U slučajevima u kojima se konstatuje postojanje namere zaposlenog, sprovodi se postupak krivične odgovornosti, ali ona nije mogla da saopšti u kojem broju slučaja se to desilo.

Kada se konstatuje postojanje preplate, Fond najpre pokuša da naplati potraživanje u dogovoru sa korisnikom penzije i najveći broj preplata se rešava na ovaj način. U ovoj situaciji preplaćeni iznos se vraća u nominalnom iznosu, bez obračunavanja kamate, rok otplate je do pet godina i broj rata zavisi od iznosa potraživanja i visine penzije. Penzioner potpisuje izjavu i rate se odbijaju od penzije. Ukoliko dužnik nije više penzioner (recimo, prestalo mu je školovanje, ili ako je nastavio da prima penziju po smrti korisnika), postoji mogućnost uplate potraživanja direktno na račun Fonda. Prema podacima iz juna 2008. godine, oko 4 500 penzionera izmiruje preplaćene iznose.

Sa druge strane Fond utužuje dužnike sa kojima ne postigne takav dogovor, a praksa je pokazala da se sudske presude po tim utuženjima donose u korist Fonda i potraživanje, uvećano za iznos kamate, naplaćuje se prinudno, tvrdi Timotijevićeva. Postoji i mogućnost otpisa potraživanja, po Odluci Upravnog obora o uslovima i načinu otpisivanja potraživanja, a to su situacije kada je nedvosmisleno jasno da se potraživanje ne može naplatiti (dužnik preminuo ili izuzetno teška materijalna situacija, …) ili kada je preplaćeni iznos toliko mali da je neracionalno voditi spor.

Tako je penzioner Marko Ivanović (78) iz Banje Koviljače sudskom presudom primoran da nadoknadi štetu državi, iako za nju nije kriv. Njegova penzija je umanjivana za po 3.300 dinara, kako bi bio isplaćen dug Fondu Penzijsko-invalidskog osiguranja od ukupno 33.000 dinara. Marko je u penziju otišao u oktobru 1994, a 12 godina kasnije, kada ga je Fond PIO tužio zbog „neosnovanog bogaćenja“, saznao je da prima više novca nego što mu pripada.

Prosečna 18 hiljada, a najveća 90 hiljada

Prema podacima Fonda iz jula 2008. godine prema opštim propisima prosečnu penziju od 18.712 dinara prima 1.181.711 korisnika. Penziju iznad limita, koja u ovom trenutku iznosi 90.043,90 dinara, ima samo sedam korisnika (šest starosnih i jedan porodični penzioner), a reč je o nosiocima partizanske spomenice 1941. godine, koji su imali pravo na penziju po osnovu zarade iz jedne godine rada. Posebne penzije u Srbije prima više grupa, kao što su učesnici NOR-a pre 09.09.1943. njih 18.646 korisnika prima prosečnu penziju od 23.016 dinara, nosioci spomenice 1941. godine 1.814 korisnika, prima prosečnu penziju od 37.875 dinara.

Bivši zaposleni u Saveznom ministarstvu spoljnih poslova, sada penzioneri njih 214 korisnika, prima prosečnu penziju od 37.102 dinara, dok 1.457 korisnika nekada radnika Saveznog MUP-a, prosečno prima 32.674 dinara. Grupi administrativnih radnika 1.163 korisnika, isplaćuje se penzija prosečna penzija 25.384 dinara. Učesnici NOR-a posle 9.09.1943. – 66.443 korisnika, prima prosečno 17.606 dinara, borci na odgovornim dužnostima – 772 korisnika, 25.587 dinara. Republički MUP – 22.657 korisnika, prosečna penzija 32.776 dinara. Izuzetnu penziju prima 353 korisnika, koja prosečno iznosi 25.341 dinara, penzioneri akademici njih 68 korisnika, prosečno primaju 38.092 dinara, dok se u grupi posebnih penzija nalaze i bivši rudari njih 2.664 korisnika, sa prosečnom penzijom od 19.208 dinara.

U Fondu nisu želeli da saopšte iznose nekih penzija

Pozivajući se na Zakon zaštiti podataka u Fondu nisu želeli da saopšte informacije o visini pri nadležnosti nekih svojih korisnika, kao što su iznosi penzija Mirjane Marković, Milana Milutinovića, porodice Zorana Đinđića, Nikole Šainovića i Sretena Lukića. Za informacije o visini penzija Dragoljuba Ojdanića, Nebojše Pavkovića, Vladimira Lazarevića i Ratka Mladića upućeni smo na Vojni fond.