Svaki treći osnovac izložen neprimerenom seksualnom sadržaju

„U proteklih godinu dana sigurno si video/la mnoštvo različitih sadržaja – slika, fotografija, video zapisa. Ponekad ovi sadržaji mogu da budu otvoreno seksualne prirode – na primer, mogu da prikažu ljude bez odeće ili ljude koji imaju seksualni odnos.”

Ovako su autori istraživanja „Deca Evrope na internetu” uveli đake uzrasta od 9 do 17 godina u pitanja o izloženosti pornografskim i seksualnim sadržajima koja nisu primerena njihovom uzrastu. U upitniku od više od 20 strana, deca su zaokruživala koliko su često ove sadržaje viđala u časopisima, na televiziji, internetu, društvenim mrežama, u igricama ili imejlovima.

Odgovori učenika pokazuju da su seksualnim sadržajima najviše bili izloženi stariji osnovci, sa 13 i 14 godina, koji čine 62% ispitanih učenika. Kod mlađe dece procenat opada pa je maltene svaki treći učenik od 11 i 12 godina naveo da je video ovakve scene, dok je 11% dece od 9 i 10 godina potvrdno odgovorilo.

„Ovakvi sadržaji mogu da vode do iskrivljene slike o seksualnosti“, rekla je za Centar za istraživačko novinarstvo Srbije (CINS) Mirjana Marković, psiholog u Centru za dečiju psihologiju. „Nežnija deca mogu da reaguju odvratnošću i gađenjem, stvarajući predstavu o seksu kao nečemu groznom, neprihvatljivom ili odbojnom, nečemu što ne sme da se radi. Druga deca mogu da reaguju preteranom zainteresovanošću“.

Prevelika zainteresovanost dece, objašnjava Marković, može dovesti do preuranjenog kontakta sa osobom suprotnog pola, što može privući i pažnju pedofila.

Kada deca sama koriste internet povećava se rizik da će se suočiti sa sadržajem neprimerenim za svoje godine, navodi se u istraživanju. Ipak, internet nije jedini medij putem kog su se deca susretala sa seksualnim sadržajima, isto su mogli da vide na televiziji, u filmovima, časopisima i knjigama.

„Internet, dakle, nije medijum gde deca češće nego u drugim medijima sreću seksualne sadržaje, ali postoji veći rizik da se na internetu pre nego u medijima koji su pod nadzorom javnih službi sretnu seksualno eksplicitniji i pornografski sadržaji”, navodi se u istraživanju.

Gotovo svaki drugi učenik uzrasta od 9 do 14 godina potvrdio je da se uživo sastao sa ljudima koje je prethodno upoznao preko interneta. Takvih iskustava ima više kod učenika u srednjoj školi.

Učenici su pitani i da li su nekada zanemarili savete roditelja ili staratelja u vezi sa tim kako da koriste internet. Sudeći prema odgovorima, više od trećine njih je to radilo. Što su stariji, taj procenat raste.

Sa druge strane, deca u Srbiji češće pomažu roditeljima da koriste internet, umesto da roditelji sa njima razgovaraju o tome šta deca rade na internetu, navodi koautorka istraživanja Tijana Milošević.

„Aktivnije posredovanje i uključenost u dečiju upotrebu digitalnih tehnologija od strane roditelja, staratelja i nastavnika je neophodno, kao i osnaživanje ovih populacija po pitanju digitalnih veština”, zaključuje Milošević.

Autori Dobrinka Kuzmanović, Zoran Pavlović, Dragan Popadić i Tijana Milošević realizovali su ovo istraživanje u 40 osnovnih i 20 srednjih škola u Srbiji, u novembru i decembru 2018. godine. Na pitanja je odgovaralo 1.150 učenika osnovnih i srednjih škola, a kako se CINS bavi problemima u osnovnim školama, analizirali smo odgovore učenika do 15 godina starosti. Ovakav upitnik su popunjavala deca u još 19 evropskih zemalja.

Istraživanje se bavilo i vremenom koje deca provode na internetu, pristupom društvenim mrežama i, uopšte, neprijatnim iskustvima koja su im zasmetala ili su ih uznemirila. Tako je utvrđeno da većina dece ima profile na društvenim mrežama ili sajtovima za igranje igrica, odnosno, na primeru odeljenja od 30 učenika, njih 20 ima profile. Taj broj raste sa brojem godina, pa tako 91% osnovaca od 13 i 14 godina ima naloge.

Istraživanje je realizovao Institut za psihologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu u saradnji sa Univerzitetom u Oslu sa ciljem prikupljanja podataka o tome kako deca koriste internet i digitalne tehnologije. Na osnovu rezultata formulisane su preporuke za donosioce odluka, organizacije koje se bave pravima deteta, kao i ljude koji kreiraju sadržaj za internet, roditelje, škole i zaposlene u školama.